فارابی، نخستین نظریه‌پرداز حکمت اجتماعی/ اسطوره سازی، اندیشه های فارابی در جامعه علمی را کمرنگ می سازد
تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۳۲۶۱۲
حجت الاسلام والمسلمین غلامی گفت: اسطوره سازی از فارابی و تبدیل نظرات او به تابو، نه تنها خدمتی به اندیشه های فارابی نخواهد کرد بلکه به جلوگیری از جاری شدن اندیشه های فارابی در جامعه علمی منجر می‌شود.
به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام والمسلمین «رضا غلامی» در افتتاحیه نخستین کنگره جهانی فارابی، فرهنگ و تمدن اسلامی که امروز ۱۰ اسفند در تالار فارابی، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد، گفت: با وجود ارزش فراوانی که افکار فارابی در جهان حکمت و مهد آن یعنی سرزمین کهن و عظیم پارسیان دارد، این کنگره اولین رویداد علمی بین المللی در فارابی‌شناسی است که پس از ۴۴ سال از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران برگزار شده است که قابل تقدیر است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
رئیس نخستین کنگره جهانی فارابی، فرهنگ و تمدن اسلامی با اشاره به ویژگی های فارابی که وی را به یک شخصیت زنده تاریخ معرفت تبدیل کرده است، افزود: واقعیت این است عمده اندیشه های فارابی را باید خیر کثیری دانست که همچون جوشش هایی از چشمه ذلال حکمت فطرت بنیان، از سوی خدای متعال نصیب متقیان می‌شود.
وی با اشاره به آیه ۲۶۹ سوره بقره، گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید: "وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا" یعنی به هر کس از سوی خداوند حکمت داده شود، خیر فراوانی داده شده است. یکی از خصلت های اصلی حکمت فطرت بنیان، جهان‌شمول بودن یا فرازمان و فرامکان بودن آن است و این واقعیت، اختصاصی به تعلقات دینی و مکتبی اندیشمند ندارد بلکه فراتر از هر چیز، به خودآگاهی و اتکاء اندیشمند به فطرت خود و تلاش برای بینا نگاه‌داشتن فطرت از طریق تهذیب نفس و خودسازی مربوط می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی با بیان اینکه تقارن دوران حیات فارابی با عصر طلایی بعثت پیامبر (ص)، و نیز حیات اهل بیت پیامبر (ع)، موضوع بسیار مهمی است، خاطرنشان کرد: عصر بعثت و تداوم آن در امر هدایت و ارائه طریق از سوی جانشینان بر حق پیامبر، نه تنها به شکل گیری انقلابی عظیم و بی‌نظیر انفسی و خروج دفینه های عقلی از معدن وجود آدمی انجامیده، بلکه معارف وحیانی منحصر به فردی را در اختیار انسان قرار داده است بطوریکه بتوان گفت رخداد این انقلاب معنوی، انسان را واجد دو چشم بینا یعنی عقل و وحی نموده است. در این میان، مطمئنا فارابی جزو حکمایی است که خود را هوشمندانه در معرض این اتفاق روح‌بخش قرار داده است.
وی ادامه داد: در کنار حقیقت افاضه حکمت به تقواپیشگان، خصلت جهان شمولی فطرت‌اندیشی و قرین بودن حیات فارابی به انقلاب روح‌بخش عصر بعثت پیامبر اسلام (ص) که به آنها اشاره شد، نمی توان از کنار نبوغ فکری فارابی به راحتی گذشت. فارابی یک انسان عادی نیست بلکه دارنده یک هوش برتر، خلاق و نیرومندی است که قادر است با غواصی در اعماق اقیانوس اندیشه، به دهه‌ها بلکه چند سده جلوتر از خود مشرف باشد.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی افزود: یکی از امتیازات فارابی، این است که او موفق شد با استخراج لایه های عمیق تر فلسفه فطرت‌گرا در سرزمین فلسفه آن عصر یعنی یونان، و سپس پالایش و صیقل زدن به آن به مدد پیوند عقل و وحی، نه تنها حافظ میراث فلسفی بشریت باشد بلکه به تاسیسِ هویت‌مند جریان فکر فلسفی در عالم اسلامی به نحو ی بی همتا، کمک کند.
رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی درباره چرایی مهم بودن افکار فارابی، گفت: شاید بتوان با اطمینان گفت که جامعه اندیشی و فرهنگ‌پژوهی از ویژگی‌های امتیاز بخش اندیشه فارابی محسوب می‌شود. فارابی برخلاف حکیمان دیگر، در قلمرو عالم انتزاع محصور نمی‌شود و با تنفس عقلی در جامعه، تلاش می کند میان فلسفه و جامعه و فرهنگی که همچون خون در رگ های جامعه جاری است پیوند برقرار کند و از همین روست که او را می توان نخستین نظریه‌پرداز حکمت اجتماعی در عالم اسلامی معرفی کرد.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی ادامه داد: حکمت اجتماعی فارابی که در ذیل جهان بینی الهی معنا می یابد، جدای از عقل محوری، اخلاق‌بنیاد است با این ملاحظه که گوهر اخلاق در منظر فارابی اتصال به کمال و تعالی تکوینی است نه سودمندی مادی.
وی افزود: در میان وجوه پر اهمیت حیات علمی فارابی، عقل‌گرایی او از جایگاه رفیعی برخوردار است. در واقع، با آنکه فارابی یک مؤمن و دیندار است اما آزادی عقلی خود را قربانی باورهای دینی خود نمی کند؛ لذا در کمتر جایی از فکر خود میدانی باز برای عقل و عقل‌گرایی آزاد فراهم نمی کند تا جائیکه تفسیر او از دین نیز بیش از آنکه لباس تعبد پوشیده باشد، در حد بضاعت لباس عقل و استدلال عقلی می‌پوشد.
رئیس نخستین کنگره جهانی فارابی، فرهنگ و تمدن اسلامی گفت: این خصیصه عقل‌گراییِ فارابی، در نوع مواجهه او با فلسفه یونان باستان هم رخ نمایی کرده و به تصفیه فلسفه از خرافات و موهومات که لابلای فلسفه یونانی جا خوش کرده بود، منجر شده است هر چند تلاش فارابی در این زمینه نباید به معنای کفایت تلاش در این عرصه تلقی شود.
وی گفت: منفعت عقل گراییِ فارابی، تنها به حال فلسفه خوش نبوده بلکه در دنیای دین‌گرایی نیز ثمرات فراوانی داشته است. آنچه مسلم است، اگر خط حکمت و عقل گرایی در حرکت ادیان ضعیف و رنجور شود، فرصت‌های فراوانی برای بسط و گسترش خرافات و موهومات در متن دین به ویژه حیات فرهنگی دینداران ظهور می کند و در این میان، عقل گرایی، سدی مهم در برابر این پدیده شوم و مخرب، یعنی خرافه سرایی و موهومات پروری در بدنه فرهنگ دینی قلمداد می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی درخصوص عمق پژوهی افکار فارابی، خاطرنشان کرد: واقعیت این است که با وجود چندین سده سابقه کار علمی و تحقیقی حول افکار فارابی، همچنان بخشی از لایه‌های عمیق اندیشه‌های فارابی به خوبی کاویده نشده و یا جای رویکرد سیستمی به افکار او خالی است.
وی با بیان اینکه در شناخت اندیشه های فارابی، قبل از هر چیز نیازمند درک جهان فارابی هستیم، گفت: محققانی در فارابی‌شناسی موفق خواهند بود که نه تنها با جهان فارابی بیگانه نباشند بلکه قادر به هم‌زیستی با فارابی در جهان او باشند. شاید یکی از دلایل اصلی تحمیل برخی انتظارات ناروا به فارابی، عدم درک جهان فارابی یا ناتوانی در تعقلِ آن جهان است.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی با بیان اینکه یکی دیگر از پرسش های مطرح در میان دنبال‌کنندگان آراء فارابی، به نقد فارابی مربوط می‌شود. در واقع، پرسش این است که آیا نقد فارابی رواست؟، تصریح کرد: نه تنها نقد فارابی، بلکه نقد هیچ فیلسوف و حکیمی ناروا نیست حتی اگر این نقدها منجر به معرفی تَرَک های ریز و درشت ستون فکری یک فیلسوف و حکیم شده و افکار او را به حاشیه ببرد.
رئیس نخستین کنگره جهانی فارابی، فرهنگ و تمدن اسلامی تاکید کرد: اسطوره سازی از فارابی و تبدیل نظرات او به تابو، نه تنها خدمتی به اندیشه های فارابی نخواهد کرد بلکه به کم‌جان شدن افکار وی و جلوگیری از جاری شدن اندیشه های فارابی در جامعه علمی منجر می‌شود ضمن آنکه نباید از نظر دور داشت که همه آثار فارابی از جهت علمی از قدر و قیمت یکسانی برخوردار نیست.
وی گفت: با آنکه بخشی عمده تفکرات فارابی به مدد فطرت‌گرایی او جهان شمول می نماید اما این قاعده کلی و معقول یعنی «فرزند زمان خویش بودن» را نفی نمی کند. با این وصف، ملاحظه اندیشه های فارابی به عنوان شخصیتی که از خطا و نسیان معصوم نیست، نمی‌تواند کاملاً منقطع از شرایط پیچیده فرهنگی، سیاسی و حتی اقتصادی قرن سه هجری قمری صورت گیرد و فارابی را تافته جدا بافته از دوران خویش معرفی کند.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی خاطرنشان کرد: علاقه فراوان ما به فارابی و مهم دانستن اندیشه های او نباید به محدودسازی جریان نقد آثار فارابی کشیده شود. علاوه بر این، اطمینان دارم، جدای از بخشی از افکار فارابی که به طور طبیعی احتمالاً در برابر نقد شکننده خواهد بود، قسم قابل توجهی از افکار فارابی توان دفاع از خویش در برابر بسیاری از نقدها حتی نقدهای بتیانْ‌افکن را دارد هر چند می دانیم که هیچ فکری نیست که در آن ضعف و کاستی‌ای وجود نداشته باشد.
وی درخصوص اینکه فارابی به چه کار امروز ما می‌آید، نیز گفت: با ابتنا به نظریه تکامل معنوی که هنوز در برابر نقدها مقاومت و جان‌سختی از خود نشان می‌دهد، پرسش از کارایی تفکرات اعصار گوناگون حیات انسان- اعم پیشامدرن و پسامدرن- چندان منطقی نباشد. آنچه مسلم است، هر تفکری که به رشد و تعالی معرفت کمک کند، لاجرم به تکامل معنوی انسان مدد رسانده و جزئی حیاتی و البته پویا از جریان تکامل محسوب می شود؛ با این حال، چنین پرسشی از افکار فارابی، نه تنها از منزلت افکار او نمی‌کاهد بلکه به بهره‌گیری مضاعف از فارابی کمک شایان توجهی می کند.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی تاکید کرد: فارابی، فرصت های جهان‌اندیشیِ عمیق که در عصر مدرن در اثر غلبه تدریجی فایده‌گرایی و سپس عمل‌گراییِ افراطی به انزوا کشیده شده را احیاء می‌کند. این خطای بزرگی بود که بپنداریم رفاه و قدرت بشر بدون تعمق در اعماق هستی و تلاش برای شناخت کُنه و ذات آن امکان پذیر است و به خوشبختی بشر منجر می‌شود. از سوی دیگر، فارابی به ما یادآوری می کند که ارتباط فرهنگی و تمدنی، بدور از سیاست‌زدگی، گمشده جهان امروز است، هر چند زمانی این ارتباطات به حال بشر موثر است که با انگیزه تقویت کرامت انسانی، مبتنی بر آزادی، عدالت و اخلاق شکل گرفته و به پیش برود.
وی گفت: فارابی، منزلت عقل کلی و برهانی را چه در بعد نظری و چه در بعد عملی در مواجهه انسان با زندگی فردی و اجتماعی تجسم می‌بخشد؛ چه آنجایی‌که درصدد معنا و هدفدار معرفی کردن حیات فردی است، و چه آنجا که در پی سامان‌مندسازی جامعه مدنی مبتنی بر فضائل انسانی است. در واقع، بازگرداندن تفکر انفسی و در عین حال ذات‌پژوه به جامعه بشری، در شرایطی که جهان مدرن انسان و جامعه انسانی را به شدت حسی، سطحی، وهمی و اینجهانی نموده است، هدیه بزرگی است که فارابی و هم سلکان خردورز او به فرهیختگان اعطاء می کنند.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی گفت: اندیشه های فارابی قادر است پنجره‌های تازه ای را به سوی ما باز کند تا از پشت این پنجره به نحو دیگری به جهان نگاه کنیم تا علاوه بر درک عمیق تر مسائل بشری، به راه‌های تازه‌ای برای حل این مسائل دست یابیم.
گفتنی است، نخستین کنگره جهانی فارابی و فرهنگ و تمدن اسلامی با هدف گرامیداشت مقام حکیم ابونصر فارابی با مشارکت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت علوم و آموزش عالی جمهوری قزاقستان، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دانشگاه الفارابی قزاقستان، موسسه فلسفه، علوم سیاسی و مطالعات دینی قزاقستان، بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسرا، فرهنگستان هنر، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شبکه چهار صدا و سیما، مجمع عالی حکمت اسلامی و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران آغاز شده است و تا روز جمعه ۱۲ اسفند ادامه خواهد داشت.
پایان پیام/47
منبع: شبستان
کلیدواژه: حجت الاسلام والمسلمین غلامی نخستین کنگره جهانی فارابی فرهنگ و تمدن اسلامی اندیشه های فارابی عقل گرایی نه تنها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۳۲۶۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جزو چند کشور اول جهان در زمینه علوم هسته‌ای و پزشکی هستیم
معاون استانداری خراسان جنوبی گفت: در زمینه علوم هسته‌ای و پزشکی جزو چند کشور اول جهان هستیم و حرف برای گفتن داریم. همه اینها نشانگر این است که ما مدیون معلمین و اساتید بزرگی هستیم که با همه وجود برای آموزش فرزندان ما تلاش کرده‌اند. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، به مناسبت روز معلم از مدرسان برتر دانشگاه جامع علمی کاربردی بیرجند با حضور معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار و مدرسان برتر استان تقدیر شد.
سیدمحمدرضا طالبی شب گذشته در مراسم تجلیل از مدرسان برتر دانشگاه علمی و کاربردی اظهار داشت: مقام اساتید مقام والا و ارزشمندی است و با آموزش این قشر پیشرفت کشور رقم می‌خورد.
وی ضمن تبریک هفته معلم بیان کرد: باید به خودتان ببالید چرا که شما در جایگاه و مقامی هستید که خداوند در قرآن خود را به آن نامیده است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان جنوبی با بیان اینکه پیامبران همواره به عنوان رسل الهی جایگاه معلمی و آموزش دهنده را برعهده داشته‌اند، ادامه داد: در حوزه امامت و ولایت آقا امیرالمومنین(ع) می‌فرماید که هر کس به من یک حرف بیاموزد مرا بنده خودش قرارداده است. با وجود تمام تحریم‌ها؛ ایران جزو قدرتمندترین کشورها در حوزه‌های مختلف از جمله دفاعی و نظامی است.
اعزام دانشجویان و اساتید به اردوی راهیان پیشرفت در دستور کار است
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان جنوبی با بیان اینکه تأکید ما بر اردوی راهیان پیشرفت است که هم دانشجویان و هم اساتید در آن شرکت کنند، اضافه کرد: تحصیل دانشگاه علمی کاربردی اشتغال را به دنبال دارد که از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا دغدغه جوانان امروز اشتغال است. در حوزه دینی شهید مطهری را داریم که به عنوان یک معلم و نویسنده بزرگ معرفی شده است.
طالبی با اشاره به شهید احمدی روشن استاد هسته‌ای ایران یادآور شد: شهدای بزرگ همچون شهید محمدی‌ها، شهید رضایی‌نژادها را داشته‌ایم که در حوزه هسته‌ای پیشرفت‌های علمی بزرگی داشته‌اند.
در حوزه پزشکی و هسته‌ای جزو چند کشور اول جهان هستیم
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: در زمینه علوم هسته‌ای و پزشکی جزو چند کشور اول جهان هستیم و حرف برای گفتن داریم. همه اینها نشانگر این است که ما مدیون معلمین و اساتید بزرگی هستیم که با همه وجود برای آموزش فرزندان ما تلاش کرده‌اند.
طالبی گفت: قبول داریم در حوزه‌هایی کمبودهایی داشته‌ایم اما اگر نواقص و پیشرفت‌ها را در دو کفه ترازو بگذاریم واقعا پیشرفت‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی در کفه سنگین‌تر خواهد بود.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان جنوبی با تاکید بر حضور همه هم استانی‌ها برای حضور در انتخابات گفت: همان حساسیت‌ها و اهمیت که در مرحله اول انتخابات داشتم در مرحله دوم انتخابات هم داریم و حضور حداکثری مردم می‌تواند بسیار موثر باشد.
طالبی ادامه داد: بحث امنیت انتخابات هست که خیلی برامون مهم است چرا که ما یک استان مرزی و کویری و همجوار با سیستان و بلوچستان هستیم.
آموزش در کنار دستان پرتوان معلمان ارزش پیدا می‌کند
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان جنوبی نیز در این مراسم با بیان اینکه همه اتفاقات خوب به دست معلمان و استادان رقم می‌خورد، اضافه کرد: تربیت فکری در کنار امکانات، کادر آموزشی و فضای آموزشی در کنار دستان پرتوان معلم ارزش پپدا می‌کند.
حبیب آتش‌روز با بیان اینکه کار در دانشگاه علمی کاربردی بسیار سخت است، ادامه داد: در این دانشگاه دانشجویان در رشته‌های مختلف و شرایط سنتی متفاوت حضور دارند.
کمترین بیکاران در بین فارغ التحصیلان دانشگاه مهارتی علمی کاربردی است
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: براساس پیگیری‌های انجام شده کمترین بیکاران در بین فارغ التحصیلان دانشگاه مهارتی علمی کاربردی است.
وی با اشاره به اینکه این دانشگاه در مسایل فرهنگی فعال است یادآور شد: در حوزه قرانی و جشنواره‌ها همیشه این دانشگاه پیشقدم بوده است.
آتش‌روز با بیان اینکه بر حسب وظیفه می‌طلبد برای اشتغال این دانش آموختگان همه مسئولان حمایت و کمک کنند، ادامه داد: درخواست داریم دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه از تسهیلات ارزان و کم بهره برای خوداشتغالی بهره ببرند.
رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان خراسان جنوبی با بیان اینکه دانشگاه علمی کاربردی دارای 220 هزار دانشجو است، یادآور شد: استان دارای 8 مرکز علمی کاربردی در استان فعال است و 330 مدرس و استاد هم در این مراکز مشغول به کار هستند.
در پایان این مراسم از مدرسان برتر دانشگاه علمی کاربردی بیرجند در مراسم بزرگداشات مقام استاد تقدیر شد.
انتهای پیام/ 257
افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان حداقل بگیر/کمترین حقوق آن ها ۱۰ میلیون تومان می شود